quê hương và niềm nhớ

Tranh Hồ Thủy

       Từng đêm đêm anh một mình tìm đến
         ngồi dưới hàng soan bên cạnh nhà em
    hàng cây cao mùa thu đầy bóng tối
                sương xuống cành đêm lấp lánh sao ngân

        ngàn lẻ một đêm mình anh thao thức
       từng chiều về đúng hẹn với trăng sao
            âm thầm canh thức mộng ước kinh cầu
    cuộc hành hương cô đơn và lặng lẽ

  tím rưng rưng màu hoa ti-gôn nở
         căn nhà xanh khung cửa sổ xinh xinh
         nàng ngồi học dưới ánh đèn lung linh
  có giấc mơ nào bay về trang sách

 tiếng học bài êm ru vào cõi mộng
      sách vở xinh bên người ngọc vô tình
     và luôn luôn chăm chỉ với sách đèn
            hồn trắng trong như tuổi đời mười sáu

 cuộc đời nhìn từ nơi đây đẹp quá
     khung cửa sổ là cung trời địa đàng
           tháng ngày theo say đắm ước mơ sang
            chìm trong đam mê say sưa hạnh phúc

         nhưng một hôm hàng cây vắng bóng
               biền biệt bóng người ôm mộng dưới hoa
          và bỗng nhiên cuộc đời như hụt hẩng
   vì người đã đi từ độ hôm nào

     người đến rồi đi nào ai có biết
        hàng cây ôm bí mật chuyện tình mơ
              chuyện lòng ai buồn muôn thuở chia xa
           con đường qua nhà nàng vẫn êm lắng

     Như đã chẳng có chuyện gì xảy ra
            nàng cũng không hề bao giờ được biết
              một chuyện tình thiên thu vừa khép lại
    ngàn đời sau nào ai đã nghe qua.

          Trầm Khanh (Huế-60)

Nguồn: nguyễn Minh

Lần đầu tiên tôi học dịch thơ Đường. Cám ơn anh Nguyễn Minh đã khuyến khích và giúp đỡ cho tôi học dịch “Bài ca xứ Trường Can với trọn bộ 4 bài”, đây cũng là bốn bài học dịch thơ Đường đầu tiên của tôi với hy vọng được quý bạn yêu thương và khích lệ.

• Bài ca xứ Trường Can (Bài 1/4)

長 干 行 四 首 其 一
                              Trường Can hành tứ thủ kỳ nhất

崔 顥
Thôi Hiệu

君 家 在 何 處？
        Quân gia tại hà xứ?
妾 住 在 橫 塘。
                     Thiếp trú tại Hoành Đường.
停 船 暫 借 問，
                Đình thuyền tạm tá vấn,
或 恐 是 同 鄉。
                        Hoặc khủng thị đồng hương.

Chú thích: 1/ Trường Can, tên đất, là một xóm ở phía nam thành Kim Lăng (nay là thành phố Nam Kinh tỉnh Giang Tô). 2/ Câu đầu có bản chép là “Quân gia hà xứ trú?”. 3/ Hoành Đường, tên bờ đê trong Trường Can.

Dịch nghĩa:

Bài ca xứ Trường Can

bài 1/4

Nhà anh ở nơi nào? Nhà em ở trên đê Hoành Đường. [Xin anh hãy] tạm dừng thuyền cho em hỏi; [vì em] e rằng [chúng ta] là người cùng làng.

     Bản dịch của Nguyễn Minh:

Nhà anh ở nơi nào anh hỡi
    Còn nhà em ở cuối đê Hoành
       Ngừng thuyền em hỏi nào anh
           Có khi ta lại cùng làng cũng nên.

Bài dịch của Thủy Trang

    Nhà anh chẳng biết nơi nào,
                    Hoành Đường đê đó dẫn vào nhà em.
          Ngừng thuyền xin hỏi anh xem,
                    biết đâu anh lại cùng em chung làng.

                                                           Bài dịch của các bạn:

                                                           Thái Tú Phong

                                                           Này chàng quê ở nơi đâu
                                                           Thiếp này đang trú nơi đê Hoành Đường
                                                           Dừng thuyền cho thiếp đôi câu
                                                           Biết đâu đây thiếp cùng quê với chàng

                                                           Patrice Trần

                                                           Có biết nhà anh đâu?
                                                           Em ở cuối chân cầu
                                                           Thuyền anh xin nán lại
                                                           Chung làng có biết đâu??!!

                                                           Trương Minh Quang Nguyên

                                                           “Anh ở nơi nào, anh hởi anh?
                                                            Hoành Đường em trọ chốn an lành.
                                                            Thuyền anh xin nán, cho em hỏi.
                                                            Đồng hương? Ngờ lắm. Em với anh”

• Bài ca xứ Trường Can (Bài 2/4)

長 干 行 四 首 其 二
                             Trường Can hành tứ thủ kỳ nhị

崔 顥
Thôi Hiệu

家 臨 九 江 水，
                Gia lâm Cửu Giang thủy,
來 去 九 江 側。
               Lai khứ cửu giang trắc.
同 是 長 干 人，
                      Đồng thị Trường Can nhân,
生 小 不 相 識。
                  Sinh tiểu bất tương thức.

Chú thích: 1/ Trường Can, tên đất, là một xóm ở phía nam trong thành Kim Lăng (nay là thành phố Nam Kinh tỉnh Giang Tô). 2/ Cửu Giang, tên sông chảy qua Trường Can.

Dịch nghĩa:

Bài Ca Xứ Trường Can

Bài 2/4

Nhà anh ở bên sông Cửu Giang; đi lại thường trên sông Cửu Giang. Cùng là người làng Trường Can; rời xa làng từ lúc bé nên không quen biết.

Bản dịch của Nguyễn Minh

               Nhà anh bên Cửu Giang sông nước
        Đi và về xuôi ngược Cửu Giang
Cùng là quê ở Trường Can
            Đi xa từ nhỏ chung làng biết đâu.

Bài dịch của Thủy Trang

  Nhà anh ở cạnh Cửu Giang,
                      trên dòng sông ấy thường ngang đi, về.
    Trường Can ta vốn cùng quê,
                tiếc thay khi bé chưa hề quen nhau.

• Bài ca xứ Trường Can (Bài 3/4)

長 干 行 四 首 其 三
Trường Can hành tứ thủ kỳ tam

崔 顥
Thôi Hiệu

下 渚 多 風 浪
Hạ chử đa phong lãng
蓮 船 漸 覺 稀
Liên thuyển tiệm giác hi
那 能 不 相 待
Na năng bất tương đãi
獨 自 逆 潮 歸
Độc tự nghịch triều quy?

Chú thích: Trường Can, tên một xóm nhỏ ở phía nam thành Kim Lăng (nay là thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô).

Dịch nghĩa:

Bài Ca Xứ Trường Can

Bài 3/4

Bãi sông mé dưới này nhiều sóng gió; nên thuyền hái sen từ từ thưa thớt. Sao anh chẳng đợi em; mà một mình đi ngược dòng về sao?

Bản dịch của Nguyễn Minh

            Bãi sông mé dưới nhiều sóng gió
   Thuyền hái sen lấp ló ít dần
Sao anh chẳng đợi hả anh
                         Một mình nước ngược mà đành về sao?

 Bài dịch của Thủy Trang

      Bến dưới nhiều sóng gió gào,
                thuyền sen thưa thớt ra vào ít khi.
   Sao anh không đợi cùng đi,
                 một mình vượt sóng vội chi mà về.

• Bài ca xứ Trường Can (Bài 4/4)

長 干 行
Trường Can Hành
四 首 其 四
tứ thủ kỳ tứ

崔 顥
Thôi Hiệu

三 江 潮 水 忽
Tam giang triều thủy cấp
五 湖 風 浪 通
Ngũ hồ phong lãng thông
由 來 花 性 輕
Do lai hoa tính khinh
莫 畏 蓮 舟 重
Mạc úy liên chu trọng

Chú thích: 1/ Trường Can, tên một xóm nhỏ ở phía nam thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô ngày nay. Tổ bốn bài “Trường Can hành” này ca ngợi tình yêu của tuổi thanh xuân. 2/ Đôi trai gái cùng đi hái sen, gặp nhau trên sông, làm quen, rồi mến nhau. Bài 1 và 3 là lời người con gái. Bài 2 và bài này là lời người con trai.

Dịch xuôi:
Bài Ca Xứ Trường Can

Bài 4/4

Dù qua ba sông nước triều chảy gấp, hay năm hồ sóng gió nổi lên. Vì hoa sen thân xác vốn nhẹ, nên em cũng đừng sợ thuyền chở sen nặng.

      Bản dịch của Nguyễn Minh

              Dù ba sông nước triều chảy gấp
              Hay năm hồ sóng ngược nổi lên
 Do thân vốn nhẹ hoa sen
                          Nên em đừng sợ thuyền sen chở nhiều.

  Bài dịch của Thủy Trang

        Ba sông nước chảy xiết ghê,
             năm hồ sóng nổi bốn bề gió to.
      Hoa sen vốn nhẹ không lo,
                      em ơi đừng sợ chi cho nặng thuyền.